Kendini tanımak kişinin bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel açıdan kendinde olanları bilmesi, kendinde olanların farkında olması ve bunları doğru değerlendirmesidir.
Kendini bilmek, kendini keşfetmek, kendini aramak, kendine yolculuk, özümüzü bulmak gibi kavramlar kendini tanımak ile ilgili deyimlerdir. Kendini tanımanın çok çeşitli yolları var.
Bunlar:
- Kişisel alışkanlıklarımızı ve özelliklerimizi gözden geçirmek,
- Değer yargılarımızı tespit etmek,
- İnançlarımızın ve önyargılarımızın ne olduğunu kendimize sormak,
- O anda içinde olduğumuz duygunun (öfke, hüzün, neşe) kaynağını ve neden olduğunu kendimize sormak.
Öz farkındalık becerileri:
Bireylerin kendilerini daha iyi anlama, duygusal ve zihinsel süreçlerini tanıma ve bu bilinçle daha etkili bir şekilde hareket etme yeteneğini ifade eder. Bu beceriler, kişisel gelişim ve psikolojik iyilik için önemlidir.
- Duygusal Farkındalık: Kendi duygusal durumlarını tanıma, ifade etme ve yönetme becerisi. Duyguları tanımak ve adlandırmak, duygusal reaksiyonları anlamak ve olumlu bir şekilde yönlendirmek bu beceriye dahildir.
- Düşünsel Farkındalık: Kendi düşünce süreçlerini anlama ve yönetme yeteneği. Bu beceri, düşüncelerinizi gözlemlemek, olumsuz düşünce kalıplarını tanımak ve olumlu düşünce alışkanlıkları geliştirmek içerir.
- Vücut Farkındalığı: Bedeninizi tanıma ve bedenin verdiği sinyallere dikkat etme becerisi. Bu beceri, bedeninizi rahatlatma tekniklerini kullanma ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapma içerir.
- İletişim Farkındalığı: Kendi iletişim tarzınızı ve etkileşimlerinizi gözlemleme yeteneği. İletişim tarzınızı ayarlamak, etkili iletişim kurma ve başkalarının ihtiyaçlarına daha duyarlı olma bu becerilere dahildir.
- Sosyal Farkındalık: Kendi sosyal etkileşimlerinizi ve ilişkilerinizi anlama yeteneği. Başkalarının duygusal ihtiyaçlarını ve bakış açılarını anlamak, empati yapmak ve ilişkileri daha sağlıklı bir şekilde yönlendirmek bu beceriye katkıda bulunur.
- Hedef Belirleme ve Planlama: Kişisel hedeflerinizi tanımlama ve bu hedeflere nasıl ulaşacağınızı planlama yeteneği. Hedeflere odaklanmak, zamanı etkili bir şekilde yönetmek ve kendinizi motive etmek bu beceriye aittir.
- Özsaygı ve Kabul: Kendi değerinizi tanıma, kendinizi kabul etme ve kendinize güvenme yeteneği. Kendi içsel kritik sesi ile başa çıkmak ve olumlu bir benlik kavramı geliştirmek bu becerilere dahildir.
- Stres Yönetimi: Stresi tanıma, stresle başa çıkma teknikleri öğrenme ve rahatlama yöntemlerini kullanma becerisi. Stresi azaltma ve zihinsel dengeyi koruma bu becerilerin önemli bir parçasıdır.
- Karar Verme Yeteneği: Kararlarınızı bilinçli bir şekilde yapma yeteneği ve bu kararların sonuçlarına duyarlılık. Karar verme sürecini anlamak, alternatifler arasında seçim yapma ve sonuçları değerlendirme bu beceriye aittir.
- Öğrenmeye Açıklık: Yeni bilgileri, deneyimleri ve geri bildirimleri kabul etme ve öğrenmeye devam etme yeteneği. Yeni şeyler öğrenmek ve gelişmeye açık olmak öz farkındalığı artırabilir.